Читать книгу: «Дариға-жүрек («Өмірдастан» поэмасынан)»

ДАРИҒА-ЖҮРЕК
(«Өмірдастан» поэмасынан)

МҰҚАҒАЛИ МАҚАТАЕВ

(1931–1976)

1. Аққудай еді

 
Болған-ды менде бір жеңге,
Жылайтын еді бір демде,
Күлетін еді бір демде;
Күлетін еді күллі əлем,
Дариға жеңгем күлгенде;
Жас тамып жасыл бүрлерден:
Қарағай, терек, бүргеннен;
Жылайтын еді гүлдер де,
Дариға жылап жүргенде;
Ауыра қалып бір демде,
Айығушы еді бір демде.
 
 
«Аққудай еді көлдегі,
Сұңқардай еді жердегі».
Айта да жүріп осы əнді,
Дариға-жүрек шөлдеді.
Санаттан жары келмеді.
Саятқа көңілін бөлмеді,
Сабырға сайтан ермеді;
Сайтанға ерік бермеді;
Дариға-жүрек шөлдеді,
Шөлдеді, бірақ өлмеді;
«Сұңқардай еді жердегі,
Аққудай еді көлдегі».
Аққудай еді көлдегі…
 
 
Жолбарыс бақай-білегі,
Құлан жон жанның бірі еді;
Құлпыра соқса реңі,
Құтыра соқса жүрегі,
Қыранды құрдай іледі;
Қос уыс бұрым арқада,
Қос жылан болып жүреді;
Егіз шың тұрған кеудеде,
Еңістің жатыр сілемі;
Қос жанар бірден жалт етсе,
Жарқ етіп шыққан күн еді;
Дариға-жүрек кім еді?..
 
 
Даланың жалғыз гүлі еді,
Екеуі болса, бірі еді,
Біреуі болса, өзі еді;
Оны өзі де сезеді.
Дариға-жүрек кім еді?
Тасылмай қалған өзені,
Ашылмай қалған өзегі,
Келмей бір кеткен кезегі,
Керемет жанның өзі еді;
Айтылмай қалған сөз еді;
Ашылмай жүрген сыр еді,
Басылмай жүрген жыр еді;
Дариға-жүрек кім еді?
Дариға-жүрек мендегі!
«Сұңқардай еді жердегі,
Аққудай еді көлдегі»;
Дариға-жүрек шөлдеді.
 
 
Сап-салқын қоңыр кештерде,
Сайлардан самал ескенде,
Алыстан Ай кеп, шыңдардың,
Ақ сəлдесін шешкенде,
Керуен-бұлттар көшкенде,
Көңілден оттар өшкенде,
Аршалар күбірлескенде.
 
 
Жан салар соның бəріне,
Əн салар сонда бір үн бар;
Тұрыңдар бəрің, тұрыңдар!
Əнменен туып, бірге өлген,
Атаңнан қалған ырым бар;
Тұрыңдар, түгел тұрыңдар!
Əуезге құлақ бұрыңдар,
Əуелі сыртқа шығыңдар;
Шығыңдар да, тыныңдар,
Талықсып жеткен сол үнге
Талықсып біраз тұныңдар.
 
 
Аясында анау аршаның,
Дариға отыр əн салып;