Читать книгу: «Уйа», страница 2

Олорорбун – олорбутум!

Олохтон дуоһуйбутум!

***

Олох – үөрүү.

Олох – ыарыы.

Тугу эрэ көһүтүү.

Уонна өрүү, өрүү,

Өрүү, өрүү

Биир баҕа санаа:

Куотуу буолбатах. -

Көтүү.

Кыра оҕону көрүү.

Тапталы талан охсуһуу.

Баҕар баара буолуо

Доҕордоһуу.

Киһи тыынан эрэ хаалар:

"Һуу!"

Тохтоон ыл эрэ -

Оргуйуу.

Сири кытта халлааны

Бутуйуу.

Күүтэр эйиигин уоскуйуу

Ханна эрэ.. манна буолбатах.

Тулуйууй.

Мин билэбин биири:

Үлүһүйүү.

Туланы одуулаан

Дьүһүйүү.

Кэрэхсии көрөн

Умсугуйуу.

Олохтон ылбыт киһи:

Дуоһуйуу

***

Таһырдьа таҕыстым.

Бэҕэһээ айылҕаҕа тапталга билиммитим.

Бүгүн кини миэхэ хардарбыттыы,

Үөһээттэн хаар ыытан кыыдамныыр.

Сүрэҕим сылаастык ууллар.

Сир-дойду миигин өйдөөбүт курдук.

Туоххаһыйдаххына,

Истиҥ, саҥата суох доҕор.

Баҕар, киһитээҕэр ордук өйүө

Мунчаарбыт, кыламмыт күннэргэр.

***

Кыыһырбакка,

Кыйыттыбакка

Олоруохха.

Бу толкуйга кэллэххинэ,

Баҕар,

Тугу эмит

удумаҕалаппыт

Курдук сананыан.

Буоллаҕа дии,

Таһыттан бэйэҕин көрбүттүү.

Киһи кыйаханарын – кыйаханар.

Бардьыгыныырын – бардьыгыныыр.

Орулуурун – орулуур.

Ырдьыгыныырын – ырдьыгыныыр.

Баллыгырыырын – баллыгырыыр.

Кыратык олоро түһэн

кыбыстыахха,

Бэйэни сиэн

сэнэниэххэ,

кэлэйиэххэ,

хомойуохха,

чуумпуруохха,

Ырааҕынан эргитэн,

Буолар-буолбаты

ырытан

Өрө тыыныахха,

Санаарҕыахха,

Мунчаарыахха.

Мөлтөх да эбиппин! – диэн

Уһуну-киэни толкуйдуохха,

Үөрүүттэн-көтүүттэн тэйэн,

Арыый бэйэни

албынныыры

тохтотуохха,

Бэттэх кэлэн.

Хайдах да буоллун,

Кэмсиммитин да иһин -

Олоруохха.

Сааккын-сууккун сиргэ көмпөккүн,

Өрбөҕү курдук сууйбаккын,

Төһө да сиилэмиттин иһин,

Ардах курдук кумахха

сиидэлэмэккин.

Акаары да эбиппин – диэн,

Анараа дойдуга чэпчэкэтик

айаннаабаккын.

Дьаһына да сатаатахха -

Табыллыбаккын.

Эҕэлээҕин -

Кыһаллыма!

Барыта бэйэбэр ананар.

Биир күн дуоспуруннаахтык

муннун халлааҥҥа анньар.

Биир күн көтө-көтө аллараа элээрэр.

Ону-маны туойан уоскуйуохха.

Баҕар, куолулуохха,

Баҕар, лахсыйыахха.

Киһи итэҕэстэрэ,

Сыыһалара,

Алҕастара -

Муҥутуур байҕал.

Аньыыта-харата -

Бүппэт урусхал.

Биллэллэр ону айыылар,

Көрбүтэ ону аанньал.

***

Вальска эргийэллэр паралар.

Мин ситигирдик сатаабаппын.

Эчи систэрэ көнөтүн!

Сыыһатык өйдөөмөҥ, ытаабаппын.

Баар, кистээбэтэххэ,

кыра ымсыырыы,

сөҕүү-махтайыы,

кыһыйыы,

ол быыһыгар кыра долгуйуу,

тулалыыр үҥкүүнү дьүһүйүү.

Бу көтөн аастылар саастаахтар.

Кинилэр эдэрдэри эрчимнэринэн

ырааҕынан быраҕаталлаабыттар!

Кырдьыы ханна тэбиллибитин

бэйэтэ билэр бу кэрэ түгэҥҥэ.

Бэртээхэй холобур

көрдөрдө биһиэхэ

аҕа көлүөнэ.

Өссө, мин санаабар,

Үҥкүү арыйар…

Культура сайдыытын эрэ буолбатах.

Бу сымнаҕас, имигэс, ичигэс

хамсаныылар -

Киһи айылҕа оҕото буоларын

Үчүгэй өттүттэн хоһуйаллар.

Маннык сиэдэрэйдик кыыллар эрэ имсэнэллэр,

нарыннык наскылдьыйаллар

***

Киһи сааһырар санааттан.

Санаа баттыыр ыарыттан.

Сороҕор ыалдьаҕын ыарыыттан.

Тэйэҕин эдэрин кыаҕыттан.

Ол аата санаа – наадалаах.

Биир кэми алдьатар аналлаах.

Олоххо биэрэр тэтими,

Күндүтүк өйдүүгүн түгэни.

Күүскэ күүс эбиэ – санаа.

Сүр көтөҕүө – санаа.

Сэниэҕин эһиэ – санаа.

Тоһутан ытатыа – санаа.

Өлүөн иннинэ тугуй? Санаа.

Кынаттаан көтүтүө – Санаа.

***

Дьүөгэм

Дьоннор эмиэ да майгынныыллар,

Ол иһигэр эмиэ да туспалар!

Биир салгынынан тыыналлар,

Биир күн анныгар сылдьаллар -

Ити харахтар атыттар.

Дьүөгэлиилэр да араастар.

Ыас хараҥаҕа сырдыгы

Тымтыктаан булуо мичээрин.

Ууга түспүт кырдьыгы

Сүрэҕин өрөһүйүө чэпчээри.

Ким эрэ эмискэ хаһытыа,

Үөс тардан,

Иирсээни саҕалаан,

Мөкүнү үөскэтэн,

Мөккүөрү элбэтэн.

Дьон сирэйэ-хараҕа уларыйа,

Уйаларыгар уу киирэн,

Чоппуускалыы уостара чорбойон,

Илбиһирэн, кииҥнэнэн.

Кыраттан да долгуйан.

Бу эстиэхчэ,

Көрүүй, эн.

Оргуйбуту холбуйуо:

Түксү,

Тохтоо,

Уоскуйуохха.

Туох буолла?

Аргыый,

Өйдүөххэ,

Бу – кыыллыйыы быһыы.

Киһи буолуохха.

Дьэ, ити курдук бааллар,

Биһиги испитигэр

Анаан-минээн айдарыылаахтар.

Кэрэ, нарын бэйэлэрэ,

Ол эрэн -

Күүстээх эр сүрэхтэрэ.

***

"Тылгын кыатына сырыт".

"Киһи тыла – ох".

Арай мин тылым буккуллубута ыраатта.

Ким эрэ тылынан ытыалыыр,

Ким эрэ тылынан быыһыыр.

Арай мин санаа охчута буолбуппун,

Бадаҕа.

"Санааҕын сааһылаа".

"Санааҕа-онооҕа ылларыма".

Этэргэ дьэ барыта чэпчэки.

Өрдөөҕүтэ биир дьахтар сиэнин сэрэппитэ:

"Ытаа да ытаа буолар киhи -

Акаары. Иирээки".

Истиэххэ

Миэхэ

Итини

Ыарахан…

Көр бу:

Киһи кыатынара элбэх.

Баҕар,

Төбө үлэтин кыайбат сүрэх.

Баҕар,

Табыллыбатах күрэх.

Баҕар,

Туохха барытыгар

биир эрэ хоруй баар буолуохтаах:

Ээх.

***

Киһи – санаа кулута.

Ону дьэ эттэххэ дөбөҥ.

Көр бу – үөрэ сылдьыбыта.

Билигин – ытыы олорор.

Бэйэҕин кыай,

Бүдүрүйүмэ,

Суллумма,

Самныма!

Онтон санааны ханна кыйдыай?

Моонньу үрдүгэр олорор төбө?

Сааһылаа,

Наардаа,

Уоскуй -

Кэм-кэрдии ааһыаҕа.

Куотума,

Ыксаама,

Ол эрэн тулуй -

Барыта быһарыллыаҕа.

Баҕар, ити мөккүөрү

Өйдүөн бэйэн буолбатах.

Тугу эрэ көрдөөрү -

Булуо икки атахтаах,

Санаа үтүө аргыстаах,

Түөһүгэр сылаас сүрэхтээх,

Айыылартан алгыстаах.

Бу сиргэ олороору.

***

Көнөтүк да көрөҕүн.

Маннык дьону токуруппаттар:

Эппит тылларыгар эрэллээхтэр,

Биэрбит тылларыгар тураллар.

Олох биир күлүмнээн ааһар түгэнэ -

Эйиэхэ күндү да суолталаах!

Кыракый чыычаах,

Букунайар кымырдаҕас -

Туспа таптал алыптаах.

Биһиги да кырдьыахпыт,

Киһи күннээх, балык ыамнаах.

Хор, сөпкө да эппитиҥ:

Биирдэ да мичээрдээн ылбатах таас сирэйдээхтэри,

Киһи аһынар эрэ кыахтаах.

Поэт быһыытынан

Мунчааран ылар да кэмнэргэр,

Оптимист буоларгын ыһыктыбаккын.

Ордук кэрэни айхаллыыргын умнубаккын,

Мэлдьи кырдьыкка тардыһаҕын.

Эргэрбит хаһыат илиистэрэ:

Сонун. Санаа. Ыралар.

Бэҕэһээ дьон хараҕа интернетка иилистэрэ.

Бүгүн. Баҕар. Биирдэ эмит.

Биһиги да иннибитигэр ыраас кумааҕы баар.