Медғат – Қасым

Бұл тауда болып жүре алмайсың.

Өшіксе, қылғызбайды бізге жатын.

Сонымен ұйықтай алмай отыр еді,

Ентігіп, сасып қашқан біреу келді.

Не қылса жаудан қашқан адам ғой деп.

Ұмтылды ұсталық деп жүгіргенді.

Екеуі ұстап алды қамап жүріп,

Бейшара қаша алмады əлі құрып:

– Байымды да өлтірді зəңгі талап,

Жанымды қи, – деп сұрайды жылап тұрып.

– Байың кім, өз жайың кім, қорықпа сасып,

Айт жаным, біз тимейміз, бəрін ашып.

Қолдан келсе жақсылық аямалық.

Жөні кеп, құтқаруға болса нəсіп.

Əлгі айтты: – Байым Мұрат келе жатқан,

Жер алып алтын қазған осы жақтан.

Ғазиза атты қызы бар, Медғат ұлы,

Саудасы біткеннен соң елге қайтқан.

Шаршап кеп жатыр едік аунап-қунап,

Білмей қалдық келгенін жаудың дулап.

Байды өлтірді бірнеше кісіменен,

Қалғанын тірі ұста деп жатқан шулап.

Сəлім түсі бұзылды, өңі қашып,

Ұшып тұрды орнынан асып-сасып.

– Осы менің Ғазиза ғашық жарым,

Ара түсіп өлемін қарулсып!

Халит айтты: – Тұр тұр сөзді тосып,

Сары бастық саспайды сенен шошып.

Бүгін мейрам, бар аңшы қалада жүр,

Солармен соқтығалық басты қосып.

Оларға сөйлеселік түнде барып,

Ертең түсте ізделік ертіп алып.

Пəлен жерде белгілі мекені бар,

Тоқталмастан барады маған қанық.

Сəлем де осы сөзді көрді мақұл,

Мақсатқа жетпек керек қалмай қапыл.

Бағанағы жаяуды мінгізіп ап,

Жылдамдап жүріп кетті қылмай тақыл.

Мəжілісіне көп аңшы келді бұлар,

Қатерлі іске шетінен бəрі құмар.

Сөзін естіп тоқталмай құп алысып,

Қайрат қылар жол болды, ерлік сынар.

Ертерек жиылысып атқа мінді,

Бəрі де аралаған талай шыңды.

Қарауылдап білдірмей қамап алды,

Сары бастық мекен қылған бір қиынды.

Бұл таудың бір тасы жоқ бастық білмес,

Бір қиынға əкелді адам келмес.

Жалғыз дара жолына күзет қойды,

Салақтық жоқ бойында, жанға сенбес!

Ағашқа бар тұтқынды байлап жатыр,

Ақырып əмір қып тұр бастық батыр.

Бір қатары зəңгінің атаманға

Бір көгалға тігіпті кенеп шатыр.

Барды да шатырына батыр кірді,

Жуынуға апарып суын берді.

Бетінің бояуларын жуып тастап,

Алады чемоданнан киімдерді.

Киінді бар киімін бейне патша,

Бір сұлу жігіт болды құп тамаша.

Байлаулы тұтқындарға жетіп келді,

Қасында жолдасы жоқ оп-оңаша.

Келді де алдарына қарап тұрды,

Мұның Қасым екенін бəрі көрді.

Өздерінің қылғаны беп-белгілі,

Рақым қылмас түйілген түрін білді

Шақырды бір былдырлап зəңгілерін,

Арабша сыбап алды бар білерін.

– Рақымсыз сен тəкаппар Медғат залым, –

Деді, – міне, болды ғой өлер жерің.

Медғатты су астына отыртыңдар,

Қылған ісі өзіне мағлұм шығар.

Екі хисса беріңдер, аямаңдар,

Бұл залымның бір үлкен жазасы бар.

Медғатты дірілдетіп суға апарды,

Өз жазасын өзіне қылып салды.

Өзгесіне тимеді Сары бастық,

Өзінің шатырына қайтып барды.

Ғазиза сұп-сұр болды жаны шошып,

Енді бекер тұрмады тағдыр тосып.

Ұрғашы деп зəңгі аяп бос байлапты,

Қол- аяғын босатты жібін шешіп.

Ойланып тəуекелмен бойды жеңді,

Өлейін не де болса деп ерленді.

Қасымның жақын тұрған қара атына,

Басын шешіп үстіне қарғып мінді.

Мінді де арғымаққа қамшы басты,

Келген жағын біледі солай қашты.

Жазық жердей шабады қара арғымақ,

Елемейді арқардай тау мен тасты.

Қасым көріп бір атқа мініп алды,

Артынан былдыр қағып айқай салды.

Тіл білетін арғымақ бір қу екен,

Қарамады қамшыға тұра қалды.

Бас-көзіне қыз-дағы төпелетті,

Қара арғымақ қозғалмас бұған тіпті.

Қолында жалақтаған қанжары бар,

Артынан Қасым батыр қуып жетті.

Қор қылды қара арғымақ есіл ерді,

Жетектеп қайта қызды алып келді.

– Жазасын тартқыз мына қашқын қыздың! –

Деді де анталасқан жұртқа берді.

Қызды асыраған байдың бір кемпір күңі,

Байлаулы еді о-дағы көрді мұны.

Арына қыздың жара сала ма деп,

Бейшараның жаны ашып, бұзылды өңі.

Шақырды: – Ей, Қасым, – деп күң ойбайлап,

Сөзімді есіт, сабыр қып аз абайлап.

Шырағым, өз жайыңды білемісің,

Кек алуға ауыпсың көзің жайнап.

Алдыңдағы Ғазиза қарындасың,

Қайтып қана қинайсың оның ба