Quran hekayətləri

İBRAHİM VƏ ÖLÜLƏRİN DİRİLMƏSİNİN ƏLAMƏTİ⁹

Babil camaatı bol nemət içində yaşayırdı. Ancaq onların günləri xoş keçsə də, yollarını azmışdılar. Adamlar öz əlləri ilə düzəltdikləri bütləri allah sayır, onlara pərəstiş və səcdə edirdilər.

Nəmrud bin Kənan Kuş Babil şəhərində hakimiyyəti ələ alaraq özbaşınalıqla camaata hökmranlıq edirdi. Geniş səlahiyyətinə, saysız var-dövlətinə, tükənməz qüdrətinə arxalanan Nəmrud camaatın olduqca cahil və ağılsız olduğunu görüb özünü allah adlandırdı və onları özünə pərəstiş etməyə çağırdı. O, açıq-aşkar görürdü ki, cəhalət hər yeri bürümüş və insanlar yollarından azaraq pozğunluğu özlərinə peşə etmişlər. Nəmrud öz-özünə fikirləşdi: "Bir halda ki, bu adamlar dilsiz-ağızsız qara daşlara, xeyrə-şərə yaramayan gərəksiz bütlərə pərəstiş edirlər, bəs mən niyə allahlığa və sitayişə layiq olmayım? Mənim ki, danışmaq və fikirləşmək bacarığım, ağlım, şüurum var! Vücudum onlar üçün xeyir mənbəyidir. Zərərlərini dəf edirəm, ehtiyaclarını ödəməyə, əzizlərini xar etməyə qadirəm. Onların hamısı üzərində hakimiyyət və qüdrətim var. Deməli, allahlığa və pərəstişə də mən daha layiqəm".

Babil ölkəsi özünün belə bir pozğun və düşkün dövrünü yaşarkən İbrahim dünyaya göz açdı. Allah-Taala ona haqq yolunu göstərdi. İbrahim iti düşüncəsi, güclü dərrakəsi və İlahi vəhyini nuru ilə anladı ki, Allah birdir və O, bütün dünyaya hakimdir. İnsanların yonub düzəltdiyi, sonra isə pərəstiş etdiyi bütlər və heykəllər isə İlahi iradəsinin qarşısında aciz və əhəmiyyətsiz şeylərdir. O qərara gəldi ki, öz tayfasını Allahın birliyinə inanmağa çağırıb onları bütpərəstlik uçurumundan xilas etsin.

İbrahimin qəlbi Tanrıya inamla, Yaradanın gücünə tam inamla dolu idi. O ürəkdən inanırdı ki, insanlar öləndən sonra yenidən dirilir və başqa bir aləmdə öz əməlləri üçün cavab verirlər. Lakin eyni zamanda o istəyirdi ki, bir çox həqiqətlərin mahiyyətini yaxşıca anlasın, ölülərin dirilməsini öz gözləri ilə görsün və hər şeyi aydın şəkildə dərk etsin. Odur ki, İbrahim öz Tanrısından xahiş edib bildirdi ki, ölülərin necə dirilməsini görmək istəyir. Allah-Taala ona buyurdu: "Məgər imana gəlməmisən?" İbrahim dedi: "Əsla! Mənə vəhy göndərdiyin andan imana gəlmiş və Səni tanımışam. Ancaq qəlbimdə dalğınlıq var. İnamımı daha da artırmaq istəyirəm".

İbrahimin məqsədi xatircəm olmaq və özündə yəqinlik hasil etmək idi. Odur ki, Allah-Taala onun duasını qəbul edib buyurdu: "Dörd quş tutub onları tikə-tikə doğra və bir-birinə qarışdır. Sonra həmin tikələri dörd yerə bölüb hər birini bir dağın başına qoy və quşları yanına çağır. Quşlar dirilib yanına uçacaqlar".

İbrahim İlahinin əmrini yerinə yetirdi. Quşların bədən üzvlərinin hər biri qaydasınca bir-birinə bitişdi və doğranmış hissələrinin hamısı öz yerini tutdu. Tezliklə quşlar İlahi qüdrətilə dirilib İbrahimin yanına uçdular. İbrahim yeri və göyü idarə edən Qadir Allahın bu qüdrətinə heyrətlə tamaşa etdi.

Bunlar həmin quşlar idilər: "Başı bədənindən üzülmüş, cəsədi tikə-tikə doğranmış quşlar. İndi isə budur, tikə-tikə doğranmış cəsədlər yenidən öz bütöv halına düşmüş və həyat nəfəsi ilə hərəkətə gəlmişdir. Doğrudan da, bu heyrətli mənzərəni görən kəs ölülərin dirilməsinin gerçəkliyinə, İlahi qüdrətinə şəkk-şübhə edə bilməzdi. Bu hadisə Allah-Taalanın qüdrətini göstərir və Onun hər şeyə qadir olduğunu sübut edir.

İBRAHİM ƏDƏB-ƏRKANLA AZƏRİ TƏKALLAHLIĞA DƏVƏT EDİR¹⁰

İbrahim öz tayfasını Allaha inanmağa çağırır və bu dəvətini bütləri pisləməklə başlayır.

Azər, İbrahimin ana tərəfdən babasıdır. O, adi bütpərəst deyil, həm də məşhur bütoynadan və büt satanlardan biri idi. Anası öləndən sonra İbrahimin ən yaxın adamı və məsləhətçisi Azər olmuşdu. Ona görə də hamıdan tez o, düzgün yola – Allahın birliyinə inanmağa dəvət olunmalıydı. Azərin özü büt düzəldənlər və bütpərəstlər arasında nüfuz sahibi olduğu üçün bu yolu qəbul etməsi pozğunluğun və azğınlığın kökünün kəsilməsində mühüm addım ola bilərdi.

İbrahim Azərə təkallahlığın təbliğini bütləri pisləməklə, taxta allahları təhqir etməklə başlamadı ki, birdən onun xətrinə dəyər və dəvətindən inciyər, dəlillərini eşitmək belə istəməz. Əksinə o, Azərlə çox yumşaq tərzdə, mülayimliklə və ədəblə söhbətə başladı. Əvvəlcə Azərə öz peyğəmbərliyindən danışdı ki, onu günah yolundan çəkindirib özünə cəlb etsin. Sonra bütpərəstliyin puç olduğunu göstərərək dedi: "Sən duanı və şükrünü eşitməyən, itaətini görməyən, bəladan qurtarmayan, nemət bağışlaya bilməyən bütlərin qarşısında necə diz çöküb sitayiş edirsən?"

Bir yandan İbrahim qorxurdu ki, Azər onu kiçik bilib təklifini dəyərsiz və əhəmiyyətsiz sayar. Buna görə də onu qabaqlamaq niyyətilə dedi: "Mən elm və mərifətdən faydalandığım halda, sən ondan kənarda qalmısan. Ona görə də təklifimdən boyun qaçırma, dəvətimi qəbul edib düzgün yola qədəm qoy".

Azərin nəzərinə bütləri boş və mənasız bir şeyə çevirmək və onlara nifrət yaratmaq üçün İbrahim əlavə etdi: "Bu adətin davamı əslində şeytana tabe olmaq və ona tapınmaqdır. Şeytan isə həmin əski düşməndir ki, Allaha tabe olmadı və insanları yoldan çıxarmaqla hədələdi. Aydındır ki, belə bir düşmən əsla xeyir işlərə rəhbərlik etməz və bəşərə şərdən, fəlakətdən başqa heç nə istəməz".

İbrahim Azəri küfrün pis aqibəti ilə qorxudub bütpərəstlikdən çəkindirmək üçün çox çalışdı. Hətta mərhəmətini qazanmaq üçün ona ata deyə müraciət etdi: "Ey ata, mən ondan qorxuram ki, İlahi əzabına düçar olasan və şeytanın dostları, yaxınları cərgəsində qərar tutasan".

Azər Allaha itaətsizliyindən və bütpərəstliyindən dönüb İbrahimin dəvətini qəbul etmədi. O, İbrahimə qarşı kobudluq etdi, onun ədəb-ərkanlı rəftarına təhqir və hədə ilə cavab verdi: "Sən mənim allahlarımdan üz döndərirsən, səni daşqalaq edəcəyəm. Mənim qəzəbimdən qorx, kin və intiqam alovumu qızışdırma. Get, bir də gözlərimə görünmə!"

İbrahim Azərin hədə-qorxularını təmkinlə və sakitcə qarşıladı. Tam mülayimliklə və yumşaqlıqla ədəb-ərkan qaydalarını gözləyərək dedi: "Mən öz Tanrımdan sənin üçün rəhmət diləyəcəm, çünki O, məni çox əziz tutur. İndi isə sizdən və allah deyib pərəstiş etdiyinizdən uzaqlaşıb öz Tanrıma ibadət edəcəyəm".

İbrahim artıq Azəri yola gətirə bilməyəcəyini başa düşüb pərişan olmuşdu. Bütpərəstliyə nifrətim bildirmək üçün kədərli halda onunla vidalaşıb öz kafir tayfasından uzaqlaşdı.

İBRAHİM BÜTLƏRİ SINDIRIR¹¹

İbrahim Azərin onu eşitmədiyini görüb ümidsiz olmuşdu. Xeyirxahlığının kobudluqla qarşılanması, haqq yoluna dəvətinin rədd edilməsi ona ağır gəlmişdi. Lakin bu xoşagəlməz hadisə onu haqqa dəvət yolundan döndərmədi və bütpərəstlər tayfası ilə mübarizəsini zəiflətmədi, əksinə, güclü iradəsi ağır zindan altındakı dəmir kimi daha da möhkəmləndi. O, qərara gəldi ki, tayfasının pozğun əqidəsinə qarşı amansız mübarizəyə girsin. Bu yolda məşəqqətlərlə və əzablarla üzləşməkdən çəkinməsin.

Düşmənləri qarşısında İbrahimin üstünlüklərindən biri güclü məntiqi və sarsılmaz dəlilləri idi. O, söhbətlərini güclü əsaslar üzərində qurur, müxtəlif istiqamətlərdən təlqin elədiyi mətləbin üstünə gəlir, mübahisələrini öz sözləri ilə tuta bilir və onları qaçılmaz həqiqətlər qarşısında qoyaraq tərk-silah etməyi bacarırdı.

Aşağıdakı misallarda görəcəksiniz ki, İbrahim necə asanlıqla və aydın bir dillə söhbət aparır, suallara necə dolğun və ətraflı cavab verir və öz fikirlərini əsaslandıra bilirdi.

İbrahim tayfasından soruşdu: "Sizin ibadət etdiyiniz nədir? Siz nəyə pərəstiş edirsiniz". Onlar öz bütləri haqqında danışmağa başlayıb İbrahimin sualına cavab olaraq bildirdilər ki, bütlərə sitayiş və itaət bizim üçün fəxrdir. "Biz bütlərə itaət edirik və onların önündə zahidik". İbrahim xəstəliyin kökünü axtaran həkim kimi, müttəhimi öz sözləri ilə günahını boynuna qoyan qazı kimi bütpərəstliyin puç və mənasız olduğunu onların öz dilindən eşitmək məqsədilə dedi: "Görən bu bütlər sizin dua və istəklərinizi, sitayiş və təriflərinizi eşidirlərmi? İtaət və ibadətinizi görürlərmi? Sizə xeyir verməyə, zərərinizi dəf etməyə qüdrətləri çatırmı?"

Tayfa adamları kafir və cahil atalarını, müəllimlərini kor-koranə təqlid edərək zəif və əsassız məntiqlə dedilər: "Biz onlara ona görə pərəstiş edirik ki, ata-babalarımız onlara itaət etmişlər".

Onlar təsdiq edirlər ki, bütlər eşitmir və heç bir xeyir-şər sahibi deyillər, lakin ata-baba yolu ilə getməyi, onları təqlid etməyi özləri üçün əsas götürmüşlər. Tayfa öz əqidəsinin qədimliyini onun gerçəkliyi üçün dəlil gətirərək özünü düzgün dünyagörüşün sahibi, sağlam fikrin aydınlığından məhrum etdilər.

İbrahim dedi: "Aydındır ki, siz də, atanız da açıq-aşkar yanılma içində yaşamısınız".

Onlar İbrahimin güclü dəlillərinin qarşısında duruş gətirə bilməyəcəklərini başa düşüb hay-küy salmağa başladılar. "Ey İbrahim, sənin nə cürətin var ki, bizim allahlarımızın şan-şöhrətini alçaldırsan? Sən bizim bütləri Doğrudanmı pisləyirsən, yoxsa zarafat edirsən?"

İbrahim dedi: "Mən ciddi danışıram, çünki din gətirmişəm və sizi düz yola çağırıram. Külli-kainatda səcdəyə layiq bircə varlıq var: O da göyləri və yeri yaradan, onları idarə eləyən Allahdır. Bu bütlərin heç özlərinə də bir xeyri-zərəri yoxdur. Onlar bir qədər daşdan və yonulmuş taxtalardan artıq bir şey deyillər. Ona görə də gərək onlara pərəstiş və itaətdən əl çəkəsiniz. Şeytanın fitnəsini və azdırmasını düşünün, dünyaya ağlın gözü ilə baxın ki, bəlkə düz yol tapasınız. Bu güclü dəlillərdən başqa nəzərə alın ki, mən sizdən öncə də bütlərdən uzaqlaşıb onlara pərəstişdən əl çəkmişəm. Əgər onlar zərər yetirməyi bacarsaydılar, mənə ziyan vermiş olardılar".

Sonra İbrahim İlahinin müstəsna yaradıcı gücündən və sonsuz qüdrətindən söz açdı ki, bəlkə onlar Allah-Taalanın hikmət və qüdrəti haqqında düşünələr, Allahın birliyinə olan inamla əsassız bütpərəstlik arasındakı fərqi dərk edələr. Bu məqsədlə dedi: "Dünya əhlinin Allahı o kəsdir ki, məni yaratmışdır. O mənə yol göstərir, ruzi verir. Xəstələnəndə şəfa bəxş edir. Məni öldürür və sonra dirildir. Və ümidvaram ki, cəza günündə məni bağışlayan O olacaq".

İbrahimin güclü dəlilləri tayfası üçün təsirsiz oldu, onun dəvətini qəbul etmədilər. İbrahim gördü ki, onların qulaqları var, könülləri haqqın üzünə bağlıdır və eləcə öz qorxularının ətəyindən asılı qalaraq bütlərə pərəstişdə inad edirlər. Ona görə də bütlərin qəsdinə durmağa and içdi. Nəyin bahasına olur-olsun, tayfasına açıq-aşkar başa salmaq istədi ki, onlar bir xeyir verməyə, zərər vurmağa, ya bir dərdi sağaltmağa qadir deyillər və onlara bütlərə ibadətdən bir xeyir gəlmədiyi kimi, bu adəti tərk etməkdən də bir zərər yetməyəcək.

İbrahimin tayfasının belə bir adəti var idi: onlar hər il bayram günlərini şəhərdən kənarda keçirirdilər. Şəhərdən çıxmazdan qabaq yemək hazırlar və məbədə qoyardılar ki, qayıdandan sonra da ləzzətlə yesinlər. Onların inamına görə, allahları bu müddətdə o yeməklərə bərəkət verirlər. Camaat şəhərdən çıxmaq istərkən İbrahimdən xahiş etdi ki, onlarla getsin. Lakin İbrahim onların dəvətini qəbul etmədi, çünki bütləri dağıtmaq qərarına gəlmişdi. O, özünü xəstəliyə vurdu, əslində heç bir xəstəliyi yox idi. Ancaq çox əzgin və qəmli idi, ürəyi sıxılırdı. Tayfasının yoldan azması İbrahimə bərk təsir etmişdi.

Adamlar İbrahimin xəstəliyinin onlara keçməsindən qorxaraq onu şəhərdə təkcə qoyub şad və sevincək şəhərdən çıxdılar.

Budur, şəhər bomboşdur, məbəd sakit və kimsəsiz, səs-səmirsizdir! Hətta məbədin xidmətçiləri də şəhərdən getmişlər!

İbrahim şəhəri xəlvət, düşmənləri xəbərsiz görüb bu fürsətdən istifadə etdi. O, yavaş-yavaş gedib məbədə daxil oldu. Məbədə və ordakı bütlərə uzaqdan tamaşa etdi. Onların qabağına qoyulmuş yeməkləri gördü. Rişxənd və istehza ilə bütlərə salam verib dedi: "Yemək yemirsiniz?"

Sonra onların həmişəki kimi sükutunu görüb bir daha istehza ilə dilləndi: "Niyə danışmırsınız?"

Aydındır ki, cansız daşların və taxtaların anlama, dərketmə və danışma qüdrəti yox idi.

İbrahim bütlərin bir hissəsini əlilə, bir hissəsini isə ayağı ilə yerə saldı. Qəzəb və intiqam şöləsi ürəyində baş qaldırdı. Baltaya əl atıb bütlərə cumdu. Bütlərin əl və ayaqları İbrahimin zərbələrindən onun ayaqları altına düşürdü. Daş və taxta parçalarından məbəddə təpə yarandı.

Bütlərin hamısı baltanın zərbələrindən Allahın birliyinə inanan qəhrəmanın qollarının gücündən xurd-xəşil oldular. Bu macəradan salamat çıxan təkcə böyük büt idi. İbrahim böyük bütü saxlamışdı ki, özünün güclü və danılmaz dəlillərini onun vasitəsilə sübuta yetirsin. Tayfa üzvləri bayram mərasimini başa vurub şəhərə qayıdacaq və ondan soruşacaqdılar ki, onların məbədini kim təhqir edib, bütlərini kim dağıdıbdır? Onda İbrahim böyük bütü göstərərək və nəhayət, onları boyunlarına almağa məcbur edəcəkdi ki, bütlər danışmır, onların ağıl və iradələri yoxdur, xeyir-şərə qadir deyillər. Bu aşkar etirafdan sonra bəlkə onlar özlərinə gələlər və azdıqları yoldan dönərlər.

İbrahim sınıq bütləri bir yerə yığıb sevincək halda məbəddən çıxdı. O, pozğunluğun köklərini kəsdiyinə, bütpərəstliyin əlamətlərini məhv etdiyinə görə sevinsə də, ancaq fikirləşirdi ki, görəsən bu böyük hadisəni tayfası necə qarşılayacaq. Ona görə də özünü gələcək hadisələrlə qarşılaşmağa hazır edirdi.

Tayfa adamları şəhərə qayıtdılar və bütləri parça-parça edilmiş gördülər. O mənzərənin vahiməsi elə güclü idi ki, bir müddət onları şaşqın etdi. Sonra elə ki, özlərinə gəlib əsəblərini cilovladılar, bu ağır işi törədəni axtarmağa başladılar. Onlar dedilər: "Bizim allahların başına kim bu oyunu açıbdır? Şübhəsiz ki, o, zülmkar adamlardandır!"

Bu arada onlardan biri dedi: "Bütlərin adını İbrahim tez-tez çəkirdi. O, bizi bütlərə pərəstişə görə danlayırdı, onları təhqir edirdi. Belə çıxır ki, bu işə o cürət edib, onun işdir".

Bu yolla onlar bütləri sındıranı tapıb onu günahına uyğun bir cəzaya çatdırmağı qərara aldılar.

Onların qəlbində qəzəb odu şölələndi. Qışqıra-qışqıra tələb etdilər ki, İbrahim mühakimə olunsun və ona cəza verilsin.

Ölkədəki tayfaların hamısının bir yerə toplanması İbrahimin illərlə həsrətində yaşadığı arzularından idi. Bütün tayfaların, hamının qarşısında o, öz dəlillərilə onların əqidələrini yalana çıxarmaq istəyirdi.

İbrahimin bu işi ildırım sürətilə bütün məclis və yığıncaqlara, hər tərəfə yayıldı və camaat dəstə-dəstə İbrahimin mühakiməsinə və cəzasına baxmağa yığılıb gəldi. Onlar bu işgəncə və əzabın tamaşası ilə ürəklərindəki qəzəb atəşini söndürmək istəyirdilər.

Qazılar İbrahimi qəzəblənmiş camaat qarşısına gətirdilər. Açıq məhkəmə başlandı.

Qazılar dedilər: "Ey İbrahim, bütlərin başına bu oyunu sən açmısan?"

İndi mətləbini demək üçün İbrahimə fürsət düşmüşdü və o gərək bu fürsətdən tam istifadə edib çoxdankı arzusuna çatsın. Buna görə də o, qəlbinin gücü və məntiqinin qüdrəti ilə camaatın güman etdiyinin, gözlədiyinin tam əksinə, məhkəmənin səmtini dəyişdirib, öz əməlini boynuna almaq əvəzinə dedi: "Bəlkə bütlərin böyüyü bu işi onların başına gətiribdir. Ona görə də əgər danışırsa, özündən soruşun".

Hikmət və danlaqla, rişxənd və istehza ilə dolu bu sözlər kütlədə güclü və qəribə təsir doğurub onların fikir və düşüncələrini alt-üst etdi. Bu sözləri eşidənlər bir-birini danlamağa, məzəmmət etməyə başladılar. Bir dəstə adam üzünü camaata tutub dedi: "Sizin özünüz, şübhəsiz, yanlış iş görmüş, allahlarınızı kimsəsiz qoymuşsunuz".

Qazılar İbrahimin məntiqi qarşısında mat qaldılar, dilləri dolaşdı. Başlarını aşağı salıb fikrə getdilər. Beləcə bir az durduqdan sonra çətinliklə də olsa fikirlərini topladılar və İbrahimə dedilər: "Ey İbrahim, sən özün bilirsən ki, bu bütlər heç bir suala cavab vermirlər. Belə olduqda bizi niyə onlardan söz soruşmağa, şahidlik etməyə çağırırsan?"

Qazılar bu sözlərilə istər-istəməz etiraf etdilər ki, bütlər aciz və zəifdirlər, ətraflarında baş verənləri və ya öz başlarına gələnləri eşidib, bilməkdə gücsüzdürlər. Beləliklə, onlar öz allahlarının ədalətsizliyi dəf etməkdə, hər cür məkr və hiyləni açmaqda qüdrətsiz olduğunu təsdiq etdilər.

Bu vaxt İbrahim qazıları cəhalət və təkəbbürdə inad göstərməkdə, həqiqəti aşkar olandan sonra yalana əl atmaqda günahlandırdı və camaatı təfəkkürə, ağla dəvət etdi: "Görün, bir olan Allahın əvəzinə nəyə pərəstiş edirsiniz? Axı onun sizə nə bir xeyri var, nə də bir ziyanı! Niyə bu barədə fikirləşmirsiniz?!"

Gözləri qarşısında pərdə çəkilmiş, qulaqlarına pambıq tıxanmış, ürəklərindən daş asılmış qazılar İbrahimin sözləri qarşısında aciz qalıb heç nə deyə bilməsələr də, rüsvay olacaqlarından qorxdular və mübahisədən çəkindilər. Onlar əlacsız qalıb zora əl atdılar ki, özlərinin məğlub olmuş çirkin sifətlərini güc və zor pərdəsi arxasında gizlətsinlər. Ona görə də rüsvay olmamaq üçün İbrahimə ağır cəza hökmü verdilər: "İbrahimi yandırın və allahlarınıza kömək edin!"

İBRAHİMİN ODA ATILMASI¹²

Tayfa qərara aldı ki, İbrahimi Allahın birliyinə inanmaqda və bütpərəstliklə mübarizədə, onlarla düşmənçilikdə təqsirləndirib oda atsın. Camaatın açıqca tək Allaha itaətə çağırılması özünüsevərlərin rahatlıq yatağı üçün bir tikan idi və eyş-işrətli günlərini qara edirdi. Bu dəvət xalqı onların köləlik zəncirindən azad edir və hiyləgərliklərini, alçaq işlərini üzə çıxardırdı, camaatı tələyə düşməkdən uzaqlaşdırır və beləliklə, qüdrətlərini sındırır, zülmlərini məhdudlaşdırırdı.

İbrahimin odda yandırılması fikri onların ürəyindən oldu. Lakin bu hökmü necə yerinə yetirsinlər? Gərək elə böyük tonqal qalasınlar ki, ürəklərindəki nifrət alovuna bərabər olsun. Onlar hər tərəfdən çoxlu odun və ağac yığdılar. Hər kəs öz bütünə sadiqliyini göstərmək üçün öz gücünə görə bu işdə iştirak etdi. Hətta xəstə qadınlar belə şəfa tapmaq və istəklərinə çatmaq ümidilə odun hazırlanmasında çalışırdılar. Ölkənin bütün şəhərlərindən bu mərasimdə iştirak etmək üçün adamlar dəvət olunmuşdu. Odun hazırlanması bir müddət çəkdi və nəhayət, odun və ağac qalağı dağ boyda oldu. Sonra geniş bir meydan düzəldib orada od qaladılar. Odun qorxunc dilləri göyə ucaldı və uzaq-uzaq yollar işıqlandı. Bu anda İbrahimi qolları bağlı halda alovun içinə atdılar. Şadlıq, çığırtı-bağırtı o vadinin hər tərəfinə yayıldı.

Ürəyi Allah-Taalaya möhkəm imanla, güclü etimadla, qırılmaz ilgilərlə, sonsuz ümidlə dolu olan İbrahim heç qorxu-hürküsüz, arxayınca və sakitcə, açıq və gülər üzlə özünü oda tapşırdı.

İbrahim od-alovun içinə düşdü. Göylərə ucalan şölələr hər tərəfdən onu bürüdü, alovun çırtıltısı səsini batırdı. İndi görək od İbrahimə nə etdi?

Alov İbrahimin əl-ayağına vurulmuş buxovları yandırıb onu azad etdi. Allah-Taala odun yanğısını İbrahimdən uzaqlaşdırdı, onu öz peyğəmbəri üçün sərin və zərərsiz etdi.

Bir neçə gündən sonra, elə ki, tüstü yox oldu və od səngidi, camaat qəribə bir mənzərə gördü: İbrahim salamat və şən, azad və qolları açıq halda onları Allaha itaətə dəvət edir. Bu mənzərə onları heyrətə gətirdi. Onlar utandıqlarından başlarını aşağı salıb dağılışdılar.

Beləliklə, İbrahimin sonsuz möcüzələrindən olan və İbrahimin başına gələn bu hadisə tayfaya aşkar oldu: onlar İbrahimlə mübahisəyə girişdilər, lakin mübahisədə çıxılmaz vəziyyətə düşdülər. Gücə və zora əl atdılar, amma məkr və hiylələri özlərinə qaldı. Onu oda atdılar, lakin Allah onu İbrahim üçün zərərsiz etdi. Axırda məcbur olub başlarını aşağı salıb ziyan çəkdilər.

Camaat bu böyük möcüzə qarşısında elə mat-məəttəl qaldı ki, az qala İbrahimə təslim olub onun dəvətini qəbul edəcəkdi. Onun yolu ilə getməyə bir şey qalmamışdı, ancaq mənfəətpərəstlər dünyəvi ləzzətləri, maddi nemətləri, rütbə və mənsəbi haqdan üstün tutdular. Başqaları isə onlardan qorxdular və nəticədə yalnız bir neçə nəfər İbrahimə iman gətirdi. Onlar isə zalımların qorxusundan imanlarını gizli saxladılar.

İBRAHİM VƏ NƏMRUD¹³

İnsanı heyrətə gətirən bu hadisə – böyük möcüzə Nəmrudun qəzəbini daha da coşdurub-daşdırdı, çünki o, İbrahimi dəbdəbəli hakimiyyətinin düşməni və qüdrətinin əsasını dağıdan sayırdı. Nəmrud İbrahimi yanına çağırıb onunla dava-dalaşa başladı: "Bu nə fitnədir ki, törətmisən? Bu nə oddur ki, alovlandırmısan? O hansı allahdır ki, sən adamları ona itaətə dəvət edirsən? Məgər məndən başqa bir allah tanıyırsan? Məndən başqa bir məbədgahı ibadət üçün layiq bilirsənmi? O kimdir ki, qüdrəti məndən daha uca olsun?! Məgər görmürsənmi ki, bütün işlər, onların tədbir və çarələri mənim əlimdədir?! Mənim fərmanım nüfuzludur, hökmüm qətidir. Camaat gözünü hökmümə dikmiş, qulağını fərmanıma şəkləmişdir. Hamı mənə ümid bəsləyir və məndən qorxur. Məgər bütün bunlara baxmayaraq mənim allahlığıma şübhə edirsən?" Niyə camaatın birliyini dağıdır, bütləri sındırırsan? Hanı o dəvətinə çağırdığın tanrı? İbadətinə çağırdığın allah kimdir?"

İbrahim sakitcə və təmkinlə Nəmruda belə cavab verdi: "Mənim Tanrım o kəsdir ki, can bağışlayır və can alır. İnsanları yaradan və yox edən yalnız Odur. O saysız-hesabsız insan yaradır, onları ömürlərinin sonunadək saxlayır. Qaçılmaz əcəli də O göndərir".

Burada İbrahimin güclü dəlil daşı Nəmrudun qorxunc dişlərini sındırdı. Lakin Nəmrud qürur və əzəməti üzündən təkəbbür və mübahisə yolunu tutub dedi: "Mən hər kimi istəsəm, onun ölüm hökmünü verəndən sonra öz əfvimin işığında dirildərəm. Həmçinin kimi istəsəm, öz fərmanımla ölümün cənginə tapşırıb bədənindən canını çıxara bilərəm".

Nəmrud hiyləyə əl atdı, bu yolla İbrahimin həyatın mənşəyi, onun bəxş edilməsi və geri alınması haqqındakı sözlərinin mənasını yanlış dəlillər pərdəsi altında örtdü. Lakin özündən razı bu cahil, İbrahimin peyğəmbərlik qüdrətinin və güclü dəlil-sübutlarının qarşısında necə dayana bilərdi?!

Bu anda İbrahim onun cavabında dedi: "Allah-Taala günəşi özünün qüdrət dairəsinə çəkmiş və onun üçün dəyişilməz qayda yaratmışdır: Hər gün onu Şərq tərəfdən çıxarır. Əgər iddia etdiyin kimi, sənin belə bir qüdrətin varsa, onda bu sabit qaydanı dəyişdir və onu Qərbdən çıxar".

Burada Nəmrud özünün itirdi, cəhalətin tərsliyi üzə çıxdı və yalanı aşkar oldu. Əsəbləri titrəməyə başladı və qorxdu ki, zülm taxtının bünövrəsi dağılsın. Lakin bu parlaq sübut və aydın dəlil qarşısında nə edə bilərdi?! Ona görə fikirləşdi ki, əgər onunla çəkişsə və aşkar düşmənçilik etsə, özü daha da rüsvay olar. Odur ki, əlacsız qalıb onu buraxdı və intiqam almaq üçün fürsət gözləməyə başladı.

Nəmrud casuslarını hər tərəfə göndərdi ki, camaatı İbrahimə uymaqdan çəkindirsinlər, ona yaxın düşməyə qoymasınlar. İbrahim Nəmrudun təqibi üzündən öz tərəfdarlarına yaxın düşə bilmədi. Yavaş-yavaş meydan ona dar oldu və vətənindən köçmək fikrinə düşdü. O bərəkətsiz ölkədə Allahın birliyinə inam nəsimi əssə də, bir bar vermədi. Ona görə də İbrahim çağırış nemətini oradan kəsdi və tayfasını əzab içində qoyub Fələstinə üz tutdu. Yolda o bir müddət Hərran¹⁴ şəhərində qalmalı oldu.