Korale Maciejowej

––

Baba Florka, pyskaczka na całym przedmieściu znana, pierwsza do izby wpadła, zdyszana i spocona.

– Skapiała¹³ ot tak w nocy, jak nie przymierzając bydlątko jakie. Ni to gromnicy, ni to poświęcenia wody, ni to litanii koło łóżka. Ino¹⁴ się tego wagabundy¹⁵ czepiła, to i duszę zatraciła.

Do łóżka dostąpiła ostrożnie, jakby bojąc się, aby w trupie jeszcze resztka życia się nie kołatała.

– Jak to leży!… – podjęła znowu. – Nie jak umarła, ino jak grzesznica. Koszula rozchamrana¹⁶, włosy poczochrane, czysto¹⁷ jakby się spod Zamku oberwała!…

Nie poprawiła wszakże nieładu w ubraniu zmarłej, nie dowierzając jeszcze spokojowi śmierci.

– Takich to nie wiedzieć¹⁸, co prawda, co skłamanie, jeszcze zębami za rękę przycapnie, to palec odkąsi¹⁹…

Po izbie się obejrzała, jakby chcąc obliczyć i wchłonąć w siebie pozostałą spuściznę.

Kuferek ciągnął jej oczy w magnetyczny sposób.

– Pewnikiem²⁰ tam są korale – mruknęła, suche palce krogulczo zaginając.

Lecz jasna smuga światła w otwartych drzwiach się rozkładająca, zaciemniła się na chwilę. Mały chłopak w obszarpanej kurtce wpadł pchnięty silną ręką czerwonej i tłustej kobiety.

– Idźże cholero, do tej biednej matuli, co cię nawet przy skonie²¹ nie miała przy sobie…

Florkowa drgnęła nagle, jak od uderzenia biczem.

Szczepańska!

Szczepańska, siostra nieboszczki, rajfurka²² z Zamarstynowa²³, z Józkiem się przywlokła. Czego ona tu węszy? Pewnie nie na obżałowanie trupa przychodzi, jeno o… korale jej idzie. Ale jakim prawem? Wiadomo, że dzieci pierwsze, familii²⁴ zasię²⁵ od spadku!

I silnie nogi rozstawiwszy, pyskaczka za boki się ujęła.

Lecz już Szczepańska do łóżka dopadła, popychając wciąż zamorusanego Józka.

– Siostruniu niebogo! – lamentowała, na trupa się rzucając. – Zmarniałaś jak jaka psiakrew prosta, bez żałości swoich kole²⁶ siebie, a toćże²⁷ nas jeden żywot nosił i jedne piersi karmiły!…

Józiek ogłupiałym wzrokiem spoglądał na trupa matki, która za życia przedstawiała się zawsze jego oczom jak groźne zjawisko o twardej pięści i haczykowato zagiętych palcach.

Szczepańska za rękę go szarpnąwszy, o ziemię rzuciła.

– Klęknijże pięknie, wisielcze, i proś matki o modlitwę za tobą. Ona se²⁸ tam króluje wespoły z aniołami i Matką Jezusową! Proś, niech ci wymodli lekkie skonanie!

Zaczęła szeptać pacierze, rzucając od czasu do czasu ukośne spojrzenie na Florkową, która stała ciągle w pozycji obronnej. Nienawidziły się obie strasznie, a nienawiść ta wobec trupa zdała się rosnąć do niezmierzonej potęgi i lada chwila grozić wybuchem.

Wreszcie Szczepańska z klęczek się podniosła.

– Jak to leżysz, nieboraczko! Jaki ci to barłóg²⁹ zamiast śmiertelnej pościołki podłożyli… Ni to czystej kiecki, ni to obmycia, ni to świeczki nad głową. Oj ludzie!… ludzie!…

Zaczęła się po izbie kręcić, potrącając co chwila o sprzęty tłustymi biodrami.

– Cóż ci do trumienki włożyć? – pytała. – Kiej³⁰ ja, twoja rodzona siostra, nie wiem jakie ty przyobleczenie³¹ miałaś.

Do kuferka się posunęła, lecz już jej pyskaczka drogę zagrodziła, pod boki się ująwszy:

– Nie wolno otwierać! – syknęła.

Rajfurce twarz poczerwieniała, małe oczki nagle się rozszerzyły, jakby pod wpływem wielkiej grozy.

– Nie wolno?! – wrzeszczała.– Dla trupa świętego, szmaty na grzbiet nie wolno? Cie³² ją!… Bez co³³?…

– Spadkowe jest, palicem³⁴ tchnąć³⁵ nie wolno!

Szczepańskiej tchu na chwilę zabrakło.

– Dla zmarłej spadkowości nie ma. Zmarła ma wszelkie pierwszeństwo. Nijaka choroba mi nie wzbroni siostrunię do trumny odziać!

Po twarzy pyskaczki przemknęły jakby płomienie.

– Choroba? Ja choroba? To ty cholera, sobaczy³⁶ grzmocie jeden!…

Ręce suche, kościste jak dwie śmigi³⁷ wiatraka wyciągnęła, niemal tłustej twarzy Szczepańskiej się dotykając³⁸.

– Nie zmarłą ty chcesz przyoblekać³⁹, ino o korale ci po łbie się motłosi. Chcesz do kuferka zajrzeć, aby bicze gwizdnąć. Ja cię znam, robaczliwy wiechciu, rajfurko diabelska, cholerna zabijatyko, mytko zatracona. Ale kuferka nie otworzysz, bodajem⁴⁰ tak z nosem była! Przez żywot⁴¹ mi przeńdziesz, zanim się spuścizny dotkniesz!

I nagłym ruchem na wieku kuferka przysiadła, straszna, zaśliniona, biorąc w posiadanie w ten sposób kuferek, broniąc go przed napaścią obcych.

– Józiek! – wrzeszczała przeraźliwie Szczepańska – chodzi⁴² tu psiawiaro bronić twojej sierocej chudoby⁴³. Już ci ją złodziejki wydzierają i sadowią się na niej.

I szybko chłopca za kark porwawszy, na kuferek go rzuciła.

– Siadaj, chorobo! Siadaj i ty, boć to twoje po prawie i słuszności. A nie wstawaj, bo ci gnaty połamię, tak mi Boże dopomóż i ty nieboszczko, co widzisz ukrzywdzenie twej sieroty i sposponowanie⁴⁴ twej rodzonej.

I nagle w płacz wielki uderzyła, obiema rękami za głowę się chwytając.

– O Jezu miłosierny! z Kawalryjskiej⁴⁵ Góry boleściami płaczący! ześlij Ty siedmiorackie⁴⁶ choroby na tę wiedźmę, co nawet dla trupa uwzględnienia⁴⁷ nie ma!

Drzwi skrzypnęły – do izby wsunął się Florek, chudy, mały, niepokaźny człeczyna.

Na progu się zaraz zatrzymał, oczy mrużąc, nagle ze światła do ciemności przeszedłszy. Za nim trochę jasności się wkradło, ukośną strugą oblewając kuferek i siedzącą na nim pyskaczkę, i Jóźka uczepionego u rogu wieka.

Florek oczami trupa matki szukał, lecz Szczepańska do łóżka zastąpiła mu drogę.

– Nie ma dla ciebie dostąpienia⁴⁸ do nieboszczki! – zawołała. – Siadaj se na kuferku, gdzie ci się już twoje ugniata! O spadkowe wam chodzi, nie o poczynienie nieboszczce honoru…