Народныя прыкметы на кожны дзень

© Дзмiтрый Дзьяканаў, 2021

ISBN 978-5-0053-1306-5

Создано в интеллектуальной издательской системе Ridero

Ўступленне

Без прыкмет i ходу нет

Яшчэ 100 -150 гадоў таму акрамя рэдкіх газет ды календароў не было крыніц інфармацыі (кнігі не былі распаўсюджаны). Веды атрымлівалі праз павучанні пажылых, паважаных мужчын, якія за жыццё назапасілі і засвоілі багаты вопыт. Вусная народная творчасць, роўна як і патрэбныя веды, перадаваліся з вуснаў у вусны – ад бацькі да сына, ад дзеда да ўнука. Былі і спецыяльныя людзі – вешчуны. Менавіта яны захоўвалі веды, якія атрымлівалі ад продкаў веды, якія захоўвалі ды памнажалi.

Нашы продкі не былі дурныя, проста аб'ёмы ведау аб свеце былі няпоўнымі. Людзі глядзелі на прыроду з захапленнем, здзіўленнем і страхам: жыццё залежала ад прыроды. Не дзіўна, што пільную ўвагу продкаў прыкоўвала надвор'е і яе прадказанне. На працягу тысяч гадоў людзі назіралі за прыроднымі з'явамі і падзеямі, спрабуючы выбудоўваць лагічныя ланцужкі, рабіць высновы, вышукваючы прычынна-выніковую сувязь.

Нешта атрымлівалася, нешта не. Тое, што не апраўдвалася – забывалася, а верныя прадказанні прыжываліся і ўваходзілі ва ўжытак. Вынікам сталі народныя прыкметы.

Прырода – гэты сапраудны цуд

СТУДЗЕНЬ

Шмат снега – шмат хлеба

Прыказкі і прымаўкі пра студзень

У студні і гаршчок ў печы замярзае.

Студзеню – маразы, лютаму – мяцеліцы.

Студзень – году пачатак, зіме – сярэдзіна.

Студзень дзве гадзіны дня дадасць.

У студзені расце дзень – расце і холад.

Месяц Студзень – зімы гаспадар.

Студзень – вясне дзядуля.

Студзень падкладае дроў у печку.

 
1
 

Якое ў гэты дзень надвор'е – такое ж будзе 1 чэрвеня

Моцны мароз і малы сняжок – ўрадзіць хлеб.

Цяпло і няма снегу – чакайце неўраджай

Зорная ноч на Новы год – ураджай гароху і сачавіцы.

Зорная навагодняя ноч – да добрага ўраджаю ягад.

1 студзеня цяпло – чакайце добрага ўраджаю жыта.

Раніцай дрэвы пакрытыя інеем – год будзе шчасным для сельскагаспадарчых работ.

 
2
 

Неба зацягваюць хмары – чакай хуткага пацяплення.

Моцныя маразы абяцаюць спякотнае лета.

Іней на дрэвах – да яснага надвор'я.

Зорнае неба – будзе багаты ўраджай.

Калі сініцы гучна цвыркаюць, то пахаладанне будзе зацяжным.

 
3
 

Мароз стаіць моцны – летам будзе спякотна і горача.

Завіруха разгулялася – летам будзе непагадзь.

Дым стаіць слупом – чакай ўзмацненне марозу.

Шмат снегу ў гэты дзень – да добрага ўраджаю.

Рэха ў лесе чуецца далёка і выразна – да моцных маразоў.

Ярка-чырвоны світанак абяцае мяцеліцу.

 
4
 

Аблокі ідуць супраць ветра – хутка выпадзе снег.

На даху шмат лядзякоў – год будзе ўраджайным.

Калі ў рэчцы вады стала менш, то ўлоў рыбы будзе дрэнны

Калі марозна і сонечна за акном – месяц будзе цёплым.

Непагадзь або золь – да халоднага і дажджлівага кастрычніка.

Паясніца баліць у пажылых людзей – да снегу.

Снягір вырабляе шум крыламі – да непагадзі.

Салома збіваецца ў камякі пры гарэнні ў печы – да пахаладання.

Якое надвор'е на Насту, такі будзе і кастрычнік месяц.

У студзені пераважае снег сухі і лёгкі – да сухога лета.

 
5
 

Ветранае надвор'е абяцае добры ўраджай.

Закат сонца з зеленаватым адлівам – будзе яснае надвор»е

Неспакойныя паводзіны курэй – чакай мяцеліцу.

Конь храпе – да снежнай буры.

Чырвоны агонь і моцная цяга ў печы – да холаду.

Аканіцы на вокнах рыпаюць – да адлігі.

Прыйшоў Яфрэм – вецер падзьмуў.

 
6
 

Цяпло ў гэты дзень прадказвае халодную вясну.

Снег ляжыць вялікімі гурбамі – быць добраму ўраджаю.

Ясны дзень абяцае ўраджайны год.

Калі на Куццю неба зорнае, то будзе багаты прыплод жывёлы і вялікі ўраджай ягад.

Калі ў гэты дзень цяпло, вясна будзе халодная.

Калі на небе бачны Млечны Шлях, значыць, лета будзе цёплым.

Калі Каляды цёплыя – вясна халодная.

 
7
 

Адліга – прыкмета цёплай і ранняй вясны.

Дзень цёплы – хлеба будзе шмат.

Каляды без снегу – да неўраджаю. Багацце снегу – да шчаснага года, адліга – да ранняй вясны.

На Каляды іней – ураджай на хлеб.

На Каляды мяцеліца – пчолы добра раіцца будуць.

Зорнае неба – да добрага ўраджаю бабовых культур.

 
8
 

Паўночны вецер дзьме на ўзмацненне маразоў.

Снег прыліпае да рук – да цяпла.

Калі заспявалі берасцянкі, хутка пацяплее.

Калі пасля заходу неба чырвонае, то моцна пахаладае.

Калі гэты дзень ясны, то будзе добры ўраджай проса, а калі пахмурны, то недарод яго.

Калі галкі і вароны наладзілі бесперапынны гвалт – быць снегападу ці завеі.

Снег ідзе мяккі і ліпкі – чакай хуткай адлігі.

Берасцянка спявае – да цяпла.

 
9
 

Снег ідзе вялікімі шматкамі-чакай непагадзь.

Вароны крычаць бесперапынна – будзе снегапад.

Калі капыты ў коней потныя, хутка пацяплее.

Гусі лапы падціскаюць – да халадоў.

Туман стаіць над полем – да цяпла.

Заяц прыбег да людскога жылля – да моцных маразоў.

Чырвоная месяц – да снега і мяккага надвор'я.

 
10
 

Кот кладзецца, скруціўшыся клубком, на мяккае або цёплае – дзень будзе ясны і марозны.

Вароны і галкі ўюцца ў паветры – чакайце вялікі снег.

Садзяцца на вяршыні птушкі – мароз пачне мацнець. Птушкі садзяцца на зямлю – пацяплее і будзе адліга.

Калі сабака вылезла з будкі і легла на снег – быць завеі.

З неба падаюць буйныя снежныя шматкі-хутка пацяплее.

Зграі вераб'ёў весела цвыркаюць пад дахам дома – чакай цёплага надвор'я.

Мяцеліца абяцае мокрае, дажджлівае і сырое лета.

 
11
 

Паўночны вецер, а аблокаў няма, будзе марозна.

Дым з трубы: ідзе слупам – да марознага дня; сцелецца па зямлі без ветру – да снегу.

Калі ў гэты дзень запацелi вокны – пацяплее.

На Іосіфа мяце завіруха – ліпень будзе пахмурным.

Цецярук ходзіць па полю – перад маразамі.

Конь стоячы спіць – да сцюжы. Конь ўлёглася – да адлігі.

Снег падае буйнымі шматкамі – чакайце адлігі.

Куры рана на курасадні паселі – да сьцюжы. Калі яны ўзлезлі высока – маразы будуць суровымі і зацяжнымі.

Лес шуміць – да адлігі.

 
12
 

Няўстойлівы дзённы вецер абяцае хуткую змену надвор'я.

Вароны садзяцца на ніжнія галінкі – пачнецца моцны вецер.

Снег пайшоў – да пахмурнага лета.

Паўднёвы вецер – да цёплага лета і добрага ўраджаю.

Заходні вецер – у рэках рыбы будзе шмат.

Зорак на небе не відаць – да змены надвор'я.

 
13
 

Бледны і мутнаваты месяц прадказвае снегапад.

Калі ноччу вецер дзьме: з поўдня – будзе год добрым; з захаду-рыба ўвесь год будзе ў багацці і клев будзе добры; з усходу – ураджай фруктовых дрэў.

Снег у гэты дзень абяцае ўраджайны год.

Калі надвор'е цёплае, то лета будзе дажджлівым.

Шмат шэраню на дрэвах – да добрага збору мёду і ўраджаю збожжавых культур.

Абледзяненне на дрэвах – да ўраджаю гародніны.

Адліга – да дажджлівага лета.

 
14
 

Туман прадвесціць ўраджайны год.

Моцны снег-прыкмета добрага лета.

Моцны мароз і малы снег – да добрага лета; цяпло і няма снегу – да халоднага лета.

Галалёд на дарогах – да ўраджаю.

Калі раніцай снег ішоў, то снежнай будзе зіма, а вясна – позняй.

Шмат пухнатай шаці на дрэвах – да добрага ўраджаю збожжавых і медазбору.

Дровы бярозавыя гараць з трэскам – чакай моцных маразоў.

 
15
 

Зоркі блішчаць на чыстым небе ярка – да замаразкаў.

Раніцай раней, чым звычайна заспяваў певень – быць добраму надвор'ю.

Птушкi рана сталi ўкладвацца – чакай мароз.

Сорака спрабуе схавацца пад страху – будзе снегапад

Поўная палонка вады і туман на гэты дзень прадказваюць вялікія разлівы рэк.

На Васіля вецер – да ўраджаю арэхаў.

Калі ранкам на Васіля дрэвы пакрыты густым інеем – год будзе хлебародным.

 
16
 

Круты месяц кажа аб тым, што будзе холадна.

Сярожка ў месяца падказвае – чакаецца завея і мароз.

Які будзе надвор'е ў Гардзееў дзень – такі ж будзе сакавік.

Убачыць каля дома зайца – да пахаладання.

Трэск дрэў у лесе – да марозу.

Ваверка ў мароз пакідае сваё гняздо, спускаецца з дрэва і бегае па зямлі – да пацяплення.

Вароны крычаць бесперапынна – будзе снегапад.

На Сільвестра дзень прыбывае, а мароз мацнее.

 
17
 

Бясхмарна пры моцным марозе – ен захаваецца.

Яркi месяц вісіць на небе перад сцюжай.

На дрэвах шмат снегу – год будзе добрым для пчол.

Раніцай падняўся туман – ўрадзяць яравыя хлеба.

Гук звана выразна чуецца – перад пацяпленнем.

Калі ўцёкі снежных «раслін» на шкле нахіляюцца, то адліга недалёка.

 
18
 

Шмат яркіх зорак блішчыць на небе – чакаецца мароз.

Калі дзень прастаяў пагодлівым, а да вечара неба завалакло аблокамі – мароз пратрымаецца доўга.

Мяцеліца ў гэты дзень – зіма будзе стаяць яшчэ 3 месяца.

Калі на небе шмат зорак, то год будзе ўраджайным на хлеб.

Зайцы падыходзяць блізка да сяла – да сцюжы. У полі шмат зайцоў – да віхуры і мяцеліцы.

Певень спявае несвоечасова – да адлігі.

Калі лісіца ў цёплыя дні ляжыць на снезе, то хутка будзе холадна.

Калі ў Вадохрышчанскую ноч зоркі блішчаць, хлеб будзе добры.

Поўны месяц на Вадохрышчанскую куццю – да вялікага разліва.

Неба чыстае ў вадохрышчанскую ноч – будзе шмат гароху.

 
19
 

Зацішнае надвор'е і яснае неба абяцаюць спакойны год без прыродных катаклізмаў.

Зорная ноч – будзе вялікі ўраджай гароху ды ягад.

Зоркі моцна блішчаць на небе – мароз ўзмацніцца.

Калі ідзе снег, то будучы год будзе ўраджайны, а ад пчол будзе шмат рояў.

Калі неба паўсюль будзе пахмурнае – кожнаму хлебу род; а калі толькі на адным ўсходнім баку – добра ўрадзіцца жыта; на заходзе -авёс; на паўдне – проса; на паўночы-грэчка.

 
20
 

Калі ў гэты дзень надвор'е: ясная і халодная – летам будзе засуха; пахмурнае і снежнае – добры ўраджай.

Мала зорак на небе ў гэты дзень абяцаюць непагадзь.

Раніцай густы туман – хлеба ў гэты год будзе шмат.

Бачны яркi месяц – вясной будзе моцнае разводдзе.

Свінні вішчаць і цягнуць салому ў хлеў – да халоднага надвор'я без ападкаў.

Заяц не сыходзіць далёка ад месца лежні – перад снегападам.

Масавае з'яўленне сініц каля дамоў – да набліжэння халадоў.

Туман над вадой – да добрага ўраджаю хлеба.

 
21
 

Дзьмуць моцныя вятры – лета будзе галоднае, грознае.

Мяце мяцеліца – надвор'е пагоршыцца!

Калі вокны ў доме запацелi, то чакаецца адліга.

На стагах сена шмат iнею – лета будзе дажджлівае.

Рана раніцай крумкач крычыць бесперапынна больш двух разоў – да пацяплення.

Вераб'і цвыркаюць, збіўшыся зграйкамі, – да цяпла.

Якое надвор'е на Емяльяна, такім і будзе ўвесь жнівень. Калі ідзе снег-жнівень будзе дажджлівым (зрэшты, як і вясна). Калі дзень выдаўся сонечным-канец лета будзе гарачым.

 
22
 

Завіруха разгулялася – быць лета непагодлівым.

Шамаціць лес – будзе адліга.

Вароны і галкі расселіся на верхавінах дрэў – чакай маразоў, а калі ходзяць па снезе, то абавязкова пацяплее.

Яснае надвор'е ў гэты дзень – такое будзе ў канцы студзеня і верасні.

Калі быдла, выпушчанае ў двор, будзе iсцi назад у стойла, значыць будзе холад або снег.

Калі на Яустрацiя ясна – у гэтым годзе будзе добры ўраджай.

 
23
 

Іней на дрэвах і стагах абяцае мокрае і халоднае лета.

Вецер дзьмуе з поўдня – у чэрвені будуць навальніцы і дажджы.

Сухі снег у гэты дзень кажа, што лета будзе сухім.

Бясхмарна і неба яснае – да ранняй вясны.

Якое надвор'е на Рыгора – такім будзе і лета.

Паўднёвы вецер дзьме – будуць навальніцы, асабліва ў пачатку лета.

 
24
 

Цяпло ў гэты дзень прадказвае прыход ранняй вясны.

Сутра ідзе снег – вясна прыйдзе не хутка.

Па небе плывуць рэдкія аблокі – чакайце дужыя маразы.

Рэха ў лесе разносіцца далёка – настануць марозныя дні.

Аблокі ідуць супраць ветра – да снегападу.

Якое надвор'е на Федасея, такім і будзе ўвесь лістапад.

Маразы на Федасея неспрыяльныя для будучых яравых.

Адліга – да зацяжной вясны, сцюжа – да позняга, цяжкага сяўбы яравых хлябоў.

 
25
 

Па гэтаму дню судзяць аб надвор'і наступнага снежня.

Яснае і марознае надвор'е – лета будзе цеплым.

Сонечны узыход сонца – да ранняй вясны.

Моцны мароз – да шчодраму ўраджаю.

Сініца хвалюецца, кружыцца, дзяўбе кару дрэў – да непагадзі.

На Таццяну сонейка прагляне рана – да ранняга прылёту птушак.

Калі ў гэты дзень ідзе снег, то лета будзе дажджлівае.

На Таццяну цёплая мяцеліца – да засухі і неўраджаю.

На Таццянін дзень марозна і неба яснае – да ўраджаю.

Вялікія гурбы – будзе шмат хлеба.

 
26
 

Прамяні ад сонца ідуць ўніз пучкамі – на заўтра будзе яснае і марознае надвор'е.

Туманны круг каля месяца абяцае мяцеліцу.

Котка кладзецца ўверх брухам і пацягваецца – да цяпла.

Котка сцяну скрабе-непагадзь каля брамы.

Котка катаецца па масніцах – цяпло ў дом стукаецца.

Котка згарнулася клубком – да марозу.

Котка скрабе кіпцюрамі падлогу – чуе мяцеліца.

Лес трашчыць – мароз будзе стаяць доўга.

Лес шуміць – да снегу, да адлігі.

 
27
 

Зоркі на небе: частыя – хутка пацяплее і пойдзе снег; рэдкія – будзе завіруха і непагадзь.

Белыя аблокі на небе прадказваюць маразы.

З раніцы раскаркаліся вароны – хутчэй за ўсё будзе завіруха.

Варона раніцай кружыць – да завеі.

Вакол месяца бачна лёгкая смуга туману – пачнецца завіруха.

Самавар моцна гудзе – да марозу.

Раннiя спевы пеўняў ў мароз – на цяпло.

 
28
 

Дзьме ўстойлівы вецер – да сырога і дажджлівага года.

Сініцы раніцай ціўкаюць пад акном і шукаюць сховішча – удараць моцныя маразы і пачнецца завіруха.

На небе бачны зарапад – магчыма пахаладанне.

Гучна каркаюць вароны – пацяплее.

Вераб'і схаваліся – да маразоў.

Куры, седзячы на курасадні, ціснуцца – да яснага дня.

Дровы ў печы шыпяць, дымяць, дрэнна загараюцца – да цяпла.

Ваверка ў мароз пакідае сваё гняздо, спускаецца з дрэва і бегае па зямлі – да пацяплення.

Вароны крычаць бесперапынна – будзе снегапад.

На Сільвестра дзень прыбывае, а мароз мацнее.

Пеўні заспявалі рана – да адлігі.

 
29
 

Курыца стаіць на адной назе – да марозу.

Калі марозна ў гэты дзень, лета будзе гарачым.

Паўночны вецер – да маразоў і пахаладання.

Самавар гудзе – да халадоў.

Калі на Пятра ідзе снег, значыць, на лугах будзе шмат травы. Акрамя таго, можна чакаць ўдалай рыбалкі ў цёплы час года.

Куры пачынаюць лазіць па даху куратніка – да яснага дня.

 
30
 

Сініца з раніцы «пішчыць» адчуваючы прыход моцнага марозу.

Вароны садзяцца на вяршыні дрэў, чакаючы прыходу халадоў.

Стаіць цёплае надвор'е – чакай пахаладання.

Неба воблачнае – будзе добры ўраджай хлеба.

Багаты іней на дрэвах – да ўстойлівага малавоблачнага надвор'я.

У мароз вокны пацеюць – да хуткага пацяплення.

Вароны лётаюць і кружаць зграямі – да марозу.

Увесь дзень прастаяла адліга – да ранняй вясны і добрага рыбалоўнага сезону.

Сонца выглянула толькі апоўдні – да ранняй вясны.

Увесь дзень ідзе снег-вясна будзе позняй.

 
31
 

Вароны кружаць не сядаючы на зямлю – пахаладае.

Апоўдні выглянула сонца – да пацяплення.

На Апанаса адліга – год будзе ўраджайным на бульбу.

Моцная мяцеліца шматкамі – да добрага прыплоду ў гусей.

Калі на Афанасія адліга – лета будзе непагодным, і ўраджай бульбы будзе вельмі дрэнным.

Вялікія белыя кругі вакол сонца павялічваюцца – да моцнага пахаладання.

ЛЮТЫ

Прыказкі і прымаўкі пра люты

Зiма – гэта цуд

Люты багаты снегам, красавік – вадою.

Люты ваду падпусціць, сакавік падбярэ.

Люты-месяц люты, пытаецца: як абуты?

У лютым сонца на лета, зіма на мароз.

Завірухі ды завеі пад люты паляцелі.

Як люты ні злуй, а вясною пахне.

У лютым зіма з вясной сустракаецца ўпершыню.

Тое, што студзень выпусціў, люты падбярэ.

У лютага два сябра – завея і завіруха.

Люты-бацюшка збівае рогi з зімы.

Люты вясну будуе.

 
1
 

Вецер мяняецца з усходняга на паўночна—заходні – будзе дождж з моцным ветрам.

У гэты дзень на вуліцы мяцеліца – чакалася яна і на Масленіцу.

Зорнае неба – да зацяжной зімы.

Якое надвор'е на Макарыя, такі і ўвесь люты. Ясны сонечны дзень – ранняя вясна, а калі мяцеліца разгуляецца або пахмурна будзе – доўга будзе і мяцежнае надвор'е.

З дахаў капае – вясна будзе ранняй.

 
2
 

Якое надвор'е сення – такая будзе і вясна.

Калі снег ідзе: раніцай – будзе ўраджай ранніх збажыны; днём – ўрадзіць хлеб сярэдняга тэрміну ўборкі; вечарам – ўрадзяць пазнейшыя.

Кот скрабе падлогу, а куры кудахчуць – будзе мяцеліца.

Іней ў гэты дзень абяцае восеньскія начныя замаразкі.

Калі пачалася мяцеліца, то працягнецца яна ўвесь тыдзень.

Завіруха прадвесціць халодную вясну з частымі завеямі.

 
3
 

Ясная зара – чакаецца мароз.

Ярка—чырвоны захад абяцае марозны дзень.

Калі апоўдні выразна відаць сонца, то вясна прыйдзе ранняя.

Халодны і сухі дзень абяцае гарачы жнівень.

Зайцы бягуць у адкрытае поле – будзе снег.

3 лютага на вуліцы ясна – вясна абяцае быць ранняй.

Месяц у тумане – да добрага ўраджаю збожжа.

Месяц хаваецца пад аблокамі, якія асабліва хутка плывуць па небе – будзе шмат хлеба.

 
4
 

Калі змакрэла шкло – неўзабаве пацяплее.

У гэты дзень выпаў снег – ураджай будзе вялікім.

Завея ў гэты дзень можа затрымацца на тыдзень.

Шмат снегу на Цімафея – да багацця збожжа.

Світае хутка – абавязкова будзе снег.

Сонечны поўдзень на Цімафея – да ранняй вясны.

Калі за акном разбушавалася завіруха, яна будзе доўжыцца, як мінімум, тыдзень.

 
5
 

Падымаецца вада ў рацэ – будзе мароз.

Ударыў мароз, і свеціць сонца – у жніўні будзе горача.

Ярка свеціць сонца – вясна будзе ранняй.

На дрэвах скачуць вавёркі – неўзабаве пацяплее і будзе адліга. Вавёркі хаваюцца ў дупло, зачыняючы ў яго лаз – снегападу не будзе.

Калі ў гэты дзень раніцай крычыць сініца – да марозу.

Котка ляжыць брушкам уверх – да адлігі.

Шум ад шашы чутны цішэй і глушы звычайнага – да пацяплення.

 
6
 

Якое надвор'е ў гэты дзень, такая ж чакаецца вясна.

Зоркі на небечастыя – будзе снег і цяпло.

Па небе плывуць высокія і рэдкія аблокі – будзе адліга.

Дзень ціхае надвор'е – другую палову ліпеня будзе суха і цепла.

Дровы ў печы шыпяць, дымяць, дрэнна загараюцца – да цяпла.

Ваверка ў мароз пакідае сваё гняздо, спускаецца з дрэва і бегае па зямлі – да пацяплення.

Вароны крычаць бесперапынна – будзе снегапад.

На Сільвестра дзень прыбывае, а мароз мацнее.

Сонечны дзень – добрая вясна. Сонечнае надвор'е – да цёплай вясны.

Вераб'і хаваюцца ў галлё – да марозу або завеі.

 
7
 

Калі ў гэты дзень выпадзе снег, то наступная зіма будзе позняя.

Моцны снегапад абяцае раннюю восень.

Расчырыкаліся вераб'і – быць адліге.

З раніцы чуваць як спявае сініца – пахаладае.

З дахаў капеж – будзе мароз.

 
8
 

Сабака згортваецца абаранкам – будзе холадна і ветрана.

Чырвоны агонь у печы абяцае хуткі мароз.

У месяца бледны сьвет – чакай моцнага снегападу.

Яркія зоркі абяцаюць добры ўраджай лёну.

Котка падчас сну мыску лапкай закрывае – да халадоў.

Які Рыгор з раніцы да поўдня – такая будзе першая палова наступнай зімы, а з поўдня да вечара – другая палова будучай зімы.

Моцны снегапад – да ранняй і доўгай восені.

Калі сарака садзіцца на ніжнія галіны дрэў – да ветру.

 
9
 

Аблокі ідуць супраць ветра перад тым, як пойдзе снег.

Карова перабірае нагамі перад снежным днём.

Кань ў стайні часта уздрыгвае – да снега.

Запацелае шкло кажа аб тым, што пацяплее.

Акругленыя снежныя гурбы – летам будзе багаты ўраджай.

Котка садзіцца на падваконнік і глядзіць у акно – да цяпла.

Гук становіцца чуваць і чысцей – да пагаршэння надвор'я.

Люты халодны і сухі – жнівень гарачы.

У лютым вялікія маразы – да смажаніны лета.

 
10
 

Дзень ціхае надвор'е – другую палову ліпеня будзе суха і цепла.

Дровы ў печы шыпяць, дымяць, дрэнна загараюцца – да цяпла.

Ваверка ў мароз пакідае сваё гняздо, спускаецца з дрэва і бегае па зямлі – да пацяплення.

Вароны крычаць бесперапынна – будзе снегапад.

Дым з трубы каромыслам – да паслаблення марозу.

Моцны вецер кажа аб сырым, дажджлівым леце.

Сінь віднеецца над лесам перад тым, як пацяплее.

Густое паветра над лесам – да дажджу і непагадзі.

Адліга ў гэты дзень зманлівая – надоўга не пратрымаецца, будуць яшчэ маразы. Лютаўская адліга нічога не варта.

Быдла сукае заднімі нагамі – чакай снежнага дня.

Сабакі валяюцца на снезе – да віхуры.

 
11
 

Буйны снег прадвесціць адлігу.

Холадна – у канцы лета ўсталюецца цеплае надвор'е.

Дым з трубы ідзе клубамі, абяцаючы пацяплення.

Доўга разгараюцца паленцы ў печы – мароз спадзе.

На Яфрэма ветрадуі – да сырога лета.

Увечары агонь у печы чырвоны – ноччу снегападу не будзе.

Званы чутны здалёк ясна і гучна – да хуткага снегападу.

Над лесам паветра густое, неба цёмна—сіняе – хутка будзе цёпла.

Лес пачарнеў – да адлігі.

 
12
 

Варона пад крыло хавае дзюбу, чакаючы пахаладання.

Моцны вецер – вясна, лета і восень будуць дажджлівымі.

Крычаць і мітусяцца вароны – насоўваецца завіруха.

Ваўкі каля вёскі прадказваюць ўзмацненне марозу.

Снежныя шматкі становяцца буйнымі – да адлігі.

Халоднае надвор'е – у жніўні будзе вельмі горача.

Чырвоная месяц-чакай парывістага ветру.

Печ дрэнна растопліваецца, дровы слаба гараць – да цяпла.

Шкло падвойных аконных рам пацее – да пахаладання.

Сена сырэе – да снегападу.

Попел у печы хутка згасае або дровы дрэнна разгараюцца – да адлігі.

 
13
 

Вада запоўніла палонку да краю – будзе мароз.

Полымя ў агні: чырвонае хутка пахаладае; белае-хутка пацяплее і вясна не загарамі.

Млечны Шлях на небе поўны зорак і светлы – да добрага надвор, я. Млечны Шлях цьмяны – да непагадзі.

Вераб'і ўцяпляюць свае гнёзды – да моцнай сцюжы.

Гучны крык крумкача – да снежнай буры, мяцеліцы.

Печ дрэнна растопліваецца, чадзiць, дровы не хочуць гарэць – да цяпла. У печы практычна няма цягі – да сырога надвор'я. Цяга моцная – да сьцюжы.

 
14
 

Яснае, зорнае неба абяцае зацяжную і познюю вясну.

Снегапад у гэты дзень прадракае мокрую, дажджлівае вясну.

Доўгія ледзяшы звісаюць з дахаў – лён будзе доўгім.

На небе ноччу зарапад – да цёплай вясны.

Надвор'е на Трыфана паказвае, якой будзе ўся вясна.

Мароз на Трыфана – вясна наступіць яшчэ ня хутка.

Калі на Трыфана на небе шмат зорак, то зіма яшчэ доўга працягнецца.

Вячэрні туман – да яснага надвор'я на ўвесь наступны дзень.

 
15
 

Мяцеліца, завіруха – быць году неўраджайным.

Снегапад значыць, што зацягнецца вясна.

Халодны і пахмурны дзень падказвае – вясна будзе халодная.

Пачалася адліга – вясна будзе ранняя і цёплая.

На Стрэчанне раніцай снег – ураджай ранняй збажыны, калі апоўдні – сярэдніх; калі да вечара – позняй.

Вялікія ледзяшы вісяць на краі даху – будзе багаты ўраджай.

Калі на Стрэчанне адліга – ўраджаю кот наплача.

Свінні свярбяць, труцца аб слупы і ствалы дрэў – да снегу.

Вішчаць парасяты – да холаду.

 
16
 

Над замерзлай рэчкай сцелецца туман перад маразамі.

Ноччу быў іней – днём пахаладае.

Снега шмат – летам будзе шмат дажджоў.

Вераб'і, прадчуваючы хуткую вясну, крычаць пад акном.

Лес «шуміць» – будзе адліга, а калі «трашчыць» – чакай мароз.

 
17
 

Туман трымаецца: высока – добрае надвор'е ўсталюецца; сцелецца па зямлі, магчыма пацяплее і пойдзе невялікі снег.

Бачны счарнелы лес – хутка пацяплее.

Вераб'і хаваюцца ў салому ад моцнага марозу.

Галінкі елі згінаюцца ўніз – да снегападу. Калі галінкі глядзяць уверх-дзень будзе ясным.

Уцёкі снежных «раслін» на шкле паднімаюцца ўверх – да паніжэння тэмпературы.

 
18
 

Снег ідзе – хутка стане цёпла.

Моцны мароз – вясна будзе бурнай, а лета сухім і цеплым.

Дзень без ападкаў – будзе сухое лета.

Пацяплела ў гэты дзень – зіма здаецца.

Няма снегу 18 лютага -чакайце засуху ў летні перыяд. Калі ўдарае мароз – прымета таго, што, хутчэй за ўсё, лета будзе гарачым.

Калі на Агаф'ю цёпла, то зіма ўжо скончылася – можна чакаць вясну.

Вада ў рэках і студнях прыбывае – да пацяплення.

Скураныя рэчы сталі больш гнуткімі і мяккімі – да снегападу.

 
19
 

Залацісты колер гарызонта абяцае дзень з добрым надвор'ем.

Мароз стаіць – вецер адужэе.

Перад снегападам чутна, як на дрэвах шамацiць сухое лісце.

Калі ў гэты дзень стаіць мароз, то лета будзе сухое і спякотнае.

Сабачкі лезуць на канапы, згортваюцца абаранкам, закрываюць носікі лапкамі і спяць – да марозу.

Тытунь сырэе – да снегу.

Палявыя мышы вылезлі з нор і бегаюць па снезе – да пахмурнага надвор'я.

Чым на Вуколу-цялятніка халадней, тым цяплей у сакавіку.

Калі ў гэты дзень адліга – каровы будуць дрэнна даіцца.

 
20
 

Куры рана садзяцца на курасадню, чакаючы хуткага пахаладання.

Па небе плывуць аблокі сіняга колеру – хутка пацяплее.

Днём дзьме паўднёвы вецер – ўрадзяць яравыя хлеба.

Грыміць гром – не будзе сена на лузе.

Старыя авечкі мала ядуць – да цяпла.

Сабакі катаюцца па снезе з вечара – да начнога бурана.

Крот застаецца ў нары, зачыніўшы ўваход – да маразоў.

Пачало на Луку раставаць з паўночнага боку – да цёплага лета.

 
21
 

Ноччу вялікi месяц – быць адлізе.

Моцныя маразы кажуць аб хуткім надыходзе вясны.

Чым мацней мароз у гэты дзень, тым цяплей сакавік.

Дым па зямлі абяцае пахаладанне.

Аб моцным снегападзе сведчаць раскудахтаныя куры.

 
22
 

У лесе тэмпература такая ж, як на адкрытым полі або раўніне – будзе снег і паднімецца вецер.

Холадна – сакавік будзе вельмі цёплым.

На дрэве з'явіўся рабчык – чакай, што пахаладае.

Днём адліга – маразы могуць затрымацца.

Пацеюць вокны – чакай адлігі.

 
23
 

Вароны садзяцца на верхнія галінкі і чысцяць крылы – пойдзе снег.

Конь кладзецца на зямлю, абяцаючы пацяплення і снег.

Тонкі, ясны месяц – можа нават навальніца быць.

Маразы пратрымаліся цэлы тыдзень – сакавік будзе цёплы.

Снег звешваецца з даху – ўрадзяць хлеба.

 
24
 

Ляжыць шмат снегу – у траўні будзе шмат травы на лугах.

Ідзе снег у гэты дзень – хутка прыйдзе вясна.

Шмат снегу – значыць, травень будзе цёплым.

Днём пацяплела – маразы адступаюць і сыходзяць зусім.

Адліга – наступіла вясна, і халодных дзён больш не будзе.

Лес у мароз зашумеў – да адлігі.

Над месяцам бачны як бы слуп – снегападу не будзе.

Дрэвы ў інеі – да маразоў.

Свінні ціснуцца адна да адной – да халадоў.

Улас днём карове бок нагрэе, ноччу-рог абарве (замарозіць).

Улас на двары – вясна на гары.

 
25
 

Дружная цвыркаюць вераб'і – чакаецца адліга.

Стаіць туман або пайшоў снег – лета будзе дажджлівае.

Дзень выдаўся халодным – да цёплага сакавіка, да ранняй вясны.

Чым халаднее надвор'е ў апошні тыдзень лютага, тым цяплей будзе сакавік месяц.

Жарабя шмат валяецца – да снега.

Зоркі барвянага або чырвонага колеру – да віхуры.

Марозны год – год садавіны.

Ноччу быў іней – днём чакай снегападу. Пушысты іней – да добрага надвор'я.

 
26
 

Сонца ўзыходзіць слупом – пахаладае.

Ясна апоўдні, будзе яснае надвор'е бліжэйшы час.

Пахмурна або снег – будзе надвор'е халоднае і сыра.

Пахмурны дзень – позняя вясна.

Сінічкі звонка спяваюць-раннюю вясну клічуць.

Чым халадней, тым больш гарачым і сухім будзе лета.

Сабака расцягваецца на зямлі, раскінуўшы лапы – да цяпла.

Звяры чхаюць – да змены надвор'я.

Лес серы – да марозу.

 
27
 

Добрае надвор'е – наперадзе яшчэ марозныя дні чакаюць.

Збегліся хмаркі ў купку – быць непагадзі хутка.

Чым больш снегу ляжыць на зямлі – тым большы будзе ўраджай. Паля са снегам-так і свіран з хлебам.

Ціўкаюць сініцы перад тым, як пацяплее.

Ударыў мароз у гэты дзень – лета будзе засушлівае.

На Кірылу добрае надвор'е – да маразоў.

Цецярук зрываецца з месца і хутка пералятае поле-перад снегападам.

 
28
 

У рацэ падымаецца вада і пагражае выйсці з берагоў – быць вялікаму ўкосу траў на лугах.

Звісаюць доўгія і тоўстыя ледзяшы – вясна будзе доўгая.

Месяц ясны ў небе – мароз пакуль не збіраецца сыходзіць.

Снег 28 лютага адтае – да добрага ўраджаю сена.

Лісіца «брэша» – чакай неўзабаве снегу.

Якое надвор'е ў гэты дзень, такая і восень будзе.

Мала снегу – да неўраджаю.

 
29
 

Калі ў гэты дзень стаіць мароз, то холады могуць затрымацца.

Моцны вецер прадвяшчае непагадзь.

Вароны гучна крумкаюць – да халадоў.

Дубрава пацямнела – да адлігі.

Аблокі плывуць хутка і высока – да яснага дня, без ападкаў.

Птушкі вяртаюцца ў гэты дзень з поўдня – да ранняй вясны.